Coroczne badania kontrolne krwi są istotnym elementem zapobiegania rozwoju i wczesnego wykrywania różnych schorzeń, w tym również cukrzycy. Ogrom pracy, obowiązków i szybkie tempo życia powodują, że badania te często są odkładane na później i bagatelizowane. Dlaczego wczesna diagnostyka cukrzycy jest ważna, jakie badania należy wykonać i kto powinien się im poddać?
Kto i dlaczego?
Każdy dorosły człowiek powinien wykonywać badania kontrolne przynajmniej raz do roku,w tym badanie poziomu glikemii – stężenia glukozy we krwi. Rokroczne kontrole pozwolą zdiagnozować ewentualne wystąpienie cukrzycy we wczesnym stadium choroby, co ustrzec może przed spustoszeniem organizmu, jakie spowodować może niezdiagnozowana bądź nieleczona cukrzyca. Warto dodać, iż choroba ta we wczesnych stadiach rozwoju jest łatwiejsza do okiełznania i skierowanie leczenia na właściwe tory jest znacznie prostsze (nierzadko zmiana diety jest wystarczająca i włączenie farmakoterapii nie jest konieczne).
Szczególną czujność powinny zachować osoby ze zwiększonej grupy ryzyka w której znajdują się osoby obciążone genetycznie (w rodzinie wystąpiły przypadki zachorowań)oraz osoby z nadwagą bądź otyłością.
Normoglikemia
W tym miejscu należałoby odpowiedzieć na pytanie: jaki poziom cukru stanowi normę i czy jest ona jednakowa dla wszystkich dorosłych? Otóż nie. Normoglikemia zależy od tego, czy badana jest u osoby zdrowej (lub niezdiagnozowanej) czy u diabetyka ze stwierdzoną wcześniej cukrzycą. Badanie polega na pobraniu krwi na czczo, co najmniej 8 godzin po ostatnim posiłku. Poziom glikemii na czczo powinien wynosić:
- osoba zdrowa: 70 – 99 mg/dl (3,3 – 5,5 mmol/l)
- diabetyk: >130 mg/dl
Należy pamiętać, że powyższe normy dotyczą glikemii badanej na czczo. Glikemia poposiłkowa (około 2 godziny po posiłku) zawsze będzie podwyższona. Mimo to nie powinna ona przekraczać:
- osoba zdrowa: >140 mg/dl (7,8 mmol/l(
- diabetyk: >180 mg/dl (10,0 mmol/l)
Normy dla użytkowników systemów ciągłego monitorowana glikemii CGM/FGM
Osobne normy poziomu glikemii u osób dorosłych chorujących na cukrzycę ustalono również dla użytkowników systemów ciągłego monitorowania glikemii CGM lub FGM:
- diabetycy (cukrzyca typu 1 i 2): 70 -180 mg/dl (3,3 – 10 mmol/l) przez 70% doby (około 16h)
- osoby z wysokim ryzykiem hipoglikemii oraz osoby starsze: 70 – 180 mg/dl (3,3 – 10,0 mmol/l) przez około 50% dobru (12h), wartości powyżej 180 mg/dl (10,0 mmol/l) do 10% doby (około 2,4h)
- kobiety w ciąży z cukrzycą typu 1: 63 – 140 mg/dl (3,4 – 7,8 mmol/l)
Wskaźnik HbA1c
Hemoglobina glikowana, czyli HbA1c, to wskaźnik pozwalający określić średnie stężenie glikemii z ostatnich 3 miesięcy. Badanie to wykonuje się zwykle u osób chorujących na cukrzycę, w celu sprawdzenia czy choroba jest właściwie kontrolowana. Poziom hemoglobiny glikowanej nie powinien przekraczać 7,0%, jednak nie jest to wartość uniwersalna dla wszystkich diabetyków. Lekarz diabetolog ustala osobną wartość docelową dla każdego pacjenta, a wyniki wprowadzonego leczenia zależą w głównej mierze od samokontroli i samodyscypliny pacjenta. Im gorsza jest kontrola cukrzycy, tym wskaźnik HbA1c będzie wyższy.
Krzywa cukrowa
Jeżeli po wykonaniu badania poziomu glikemii wartość wykaże odchylenie od normy, lekarz może zlecić doustny test tolerancji glukozy, zwanego inaczej OGTT lub krzywą cukrową.
Badanie polega na wykonaniu pomiaru glikemii na czczo, oraz 2h po wypiciu roztworu zawierającego glukozę. Jeżeli drugi pomiar wykaże wartość poniżej 140 mg/dl, glikemia jest prawidłowa. Jeżeli stężenie wynosi do 199 mg/dl, wynik traktuje się jako ostrzegawczy. Kiedy poziom cukru przekracza 200 mg/dl świadczy to zwykle o pojawieniu się cukrzycy. Wątpliwości rozwiewa złe samopoczucie pacjenta spowodowane objawami cukrzycy, do których należą:
- chroniczne zmęczenie,
- bóle głowy,
- pogorszenie widzenia,
- nadmierne pragnienie,
- zwiększona diureza,
- zmienne nastroje,
- wzmożony głód,
- częstsze infekcje skóry,
- utrudnione gojenie się ran,
- apatia.
Właściwa kontrola – cukrzycy czemu jest istotna?
W porę zdiagnozowana cukrzyca nie musi wiązać się z rozwojem powikłań. Właściwie dobrane, szybko włączone leczenie farmakologiczne oraz zbilansowana dieta i samokontrola stanowią klucz do długiego życia w pełnej sprawności. Odpowiednia kontrola cukrzycy jest niezwykle istotna dla zdrowia i życia cukrzyka, ponieważ nieleczona prowadzi m in. do utraty wzroku, niewydolności nerek, polineuropatii mogącej skutkować amputacją kończyn, chorób układu sercowo-naczyniowego, udarów mózgu oraz zawałów serca.
